Pretoria – Partye in die Regering van Nasionale Eenheid (RNE) het Donderdag weer vergader om die omstrede wysigings aan die Basiese Onderwyswet (Bela-wet) verder te bespreek. Hierdie beraad kom te midde van toenemende weerstand van gemeenskappe, ouers en organisasies wat die wet as ‘n bedreiging vir ouerregte en onderwysvryheid beskou.
Verskille oor ouerbetrokkenheid en staatbeheer
Adjunkpresident Paul Mashatile het die vergadering gelei, waar verteenwoordigers van verskeie politieke partye en belanghebbendes bymekaargekom het om ‘n moontlike oplossing te soek vir die meningsverskille oor die wet. Die Bela-wysigings poog om meer beheer oor skole en hul taalbeleid aan die staat oor te dra, wat ernstige kommer laat ontstaan het oor die vermindering van ouers se betrokkenheid by hul kinders se opvoeding.
Mashatile het ná afloop van die beraad gesê dat ‘n ooreenkoms steeds in die vooruitsig gestel word, maar het erken dat partye nog nie tot ‘n finale besluit kon kom nie. “Ons is verbind daartoe om ‘n oplossing te vind wat die beste belang van alle partye dien,” het Mashatile aan die media gesê.
Ramaphosa: ‘Kompromie is nodig’
Pres. Cyril Ramaphosa het vroeër die week onderstreep dat artikels 4 en 5 van die wet, wat direk verband hou met taal- en toelatingsbeleid, nie sonder breë konsensus aangeneem kan word nie. “Ons moet sorg dat geen party uitgesluit voel nie,” het die president gesê, al erken hy dat ‘n balans gevind moet word tussen die bevordering van inklusiwiteit en respek vir ouerregte.
Teenkanting van Solidariteit en SOS
Verskeie burgerlike organisasies, insluitend Solidariteit en die Skoleondersteuningsentrum (SOS), het hul misnoeë met die voorgestelde wysigings uitgespreek. Dirk Hermann, bestuurshoof van Solidariteit, het Donderdag daarop gewys dat ouers se reg om oor hul kinders se opvoeding te besluit, in die gedrang kom. “Die regering probeer skole in ideologiese voogdy dompel, wat ons nie sal toelaat nie,” het Hermann gewaarsku.
Die SOS het verder beklemtoon dat hulle vasbeslote is om Afrikaanse skole se reg op moedertaalonderrig te beskerm. Groot kommer bestaan dat die Bela-wet skoolbeheerliggame se invloed sal verminder, wat ‘n nadelige impak kan hê op Afrikaanse onderrig en kulturele waardes in skole.
Deurbraak nog nie in sig
Hoewel die Nasionale Ekonomiese, Ontwikkelings- en Arbeidsraad (Nedlac) ook betrokke is by die bemiddelingsproses, blyk dit dat ‘n vinnige oplossing onwaarskynlik is. Die uiteenlopende standpunte oor die wet maak dit moeilik om tot konsensus te kom, en verdere onderhandelings is reeds geskeduleer.
Die volgende vergadering is op 5 November geskeduleer. Intussen beplan Vryheidsfront Plus en ander groepe ‘n protesoptog in Pretoria op dieselfde dag. Hulle sal van die Voortrekkermonument af na Vryheidspark marsjeer, waar hul besware teen die Bela-wysigings duidelik gestel sal word.
Afrikaanse skole veg terug
Die Bela-wet het veral onder Afrikaners spanning laat ontstaan, aangesien dit die toekoms van Afrikaanse moedertaalonderrig kan bedreig. Baie ouers voel dat die regering nie hulle regte respekteer om oor hul kinders se opvoeding en kultuur self te besluit nie. Verskeie skole is nou besig om regsadvies in te win om teen die wysigings op te tree, indien die wet deurgevoer sou word.
Die komende weke sal beslissend wees vir die toekoms van Afrikaanse skole en die onderwysstelsel in Suid-Afrika. Namate die druk teen die Bela-wet opbou, is dit duidelik dat ouers, skole en burgerlike organisasies bereid is om tot die einde toe te veg om hul regte en kultuur te beskerm.